Tok Pulau Manis

Nama sebenarnya ialah Syeikh Abdul Malik Bin Syeikh Abdullah. Beliau adalah keturunan Syarif Muhammad Al Baghdadi iaitu seorang pendakwah Islam terawal di Terengganu yang berasal dari Baghdad. Syeikh Abdul Malik dianggarkan lahir sekitar tahun 1650 Masihi. Syeikh Abdul Malik atau lebih dikenali sebagai Tok Pulau Manis merupakan seorang ulamak terkenal Terengganu dan juga tokoh penting yang memainkan peranan sebagai penasihat kepada Sultan Terengganu yang pertama, Sultan Zainal Abidin 1 (1708 – 1733). Semasa hayatnya beliau banyak menghabiskan masa dengan mengabdikan diri mempelajari dan menyebarkan ilmu. Berdasarkan kepada cerita lisan, Syeikh Abdul Malik di katakan pada peringkat awalnya mendapat didikan agama daripada orang tuanya. Beliau kemudiannya telah pergi ke Acheh dan Jawa untuk mendalami ilmu agama sehingga mencapai umur 30an. Beliau dipercayai berada di bumi Indonesia ini kira-kira 10 tahun. Setelah itu Tok Pulau Manis telah melanjutkan pengajiannya ke Mekah dan Madinah. Ketika di Mekah beliau mendalami ilmu Feqah Mahzab Shafie dengan Syeikh Ibrahim Al Kurani. Beliau juga belajar Ilmu Usuluddin aliran Asha’ri serta Ilmu Tasawuf terutamanya Tariqat Shadiliyyah, di Mekah dan Syathariyah di Acheh. Setelah berada di tanah suci selama 12 tahun, Tok Pulau Manis pulang ke Terengganu. Beliau kemudiannya berkahwin dengan anak seorang pembesar negeri. Setelah besarnya, Tok Pulau Manis menetap di Kampung Pulau Manis dengan menjalankan aktiviti menyebarkan ilmu agama kepada penduduk setempat dengan menubuhkan institusi pengajian bermodelkan sistem di Masjidil Haram. Sistem ini juga dikenali sebagai ‘sistem pondok’ telah mendapat sambutan mengalakkan daripada masyarakat setempat termasuk Sultan dan pembesar negeri. Sebagai pengasas sistem pondok, Tok Pulau Manis telah banyak menyalin dan mengarang kitab-kitab agama. Antara yang terkenal ialah Risalah Khabar Mi’raj, Hikam Melayu, Naql dan Kayfiqat al Niyyat Kifayah. Kitab-kitab ini digunakan semasa menyampaikan ilmu kepada penuntut-penuntutnya. Tokoh ulamak terkenal ini meninggal dunia sekitar tahun 1735 ketika berusia 80 tahun dan dimakamkan di Kampung Pulau Manis kira-kira 18 kilometer dari bandar Kuala Terengganu.